“Eline, Beline, Diline Sahip Ol” ne demek...

Ankara – 27.09.25. Hacı Ahmet Şimşek /Türkel Media/: Türk kültüründe nesiller boyunca aktarılan veciz sözler vardır. Bunlar hem ahlakın hem de hayatın özlü kurallarını içinde barındırır. “Eline, beline, diline sahip ol” sözü de işte bu türden bir mirastır. Zaman zaman farklı yorumlara konu olsa da, bu sözün arkasında hem tarihî hem de güncel bir anlam dünyası bulunur.

Geçmişte, “eline sahip olmak” sadece bireysel davranış değil, aynı zamanda toplumsal bir sorumluluktu. El, insanın yaşadığı yere, vatanına, milletine sahip çıkması demekti. Anadolu’nun kargaşa ve mücadelelerle dolu tarihinde, güçlü olmayan toplumların ayakta kalamayacağı açıktı. “Beline sahip olmak” da bu bağlamda kişinin gücünü, kuvvetini koruması, hayatın zor şartlarına direnebilmesi anlamına geliyordu. Çünkü doğanın ve siyasetin acımasız çarkında zayıf olanın varlığı sürekli tehdit altındaydı. “Diline sahip olmak” ise o dönemlerde çok daha ağır bir mana taşırdı. Zira söz, çoğu zaman başa belaydı. Fikir beyan eden, dini ya da siyasi düzeni sorgulayan pek çok kişi; Hallac-ı Mansur’dan Şeyh Bedrettin’e, sözleri yüzünden ağır işkencelere uğramış, öldürülmüştü. Dolayısıyla dil, en büyük tehlike kaynağıydı.

Bugün ise aynı söz bambaşka bir ahlaki çerçevede yorumlanmalıdır. “Eline sahip ol” demek, artık çalma, hırsızlık yapma, harama el uzatma anlamını taşır. Helal kazançla yaşamak, emeğiyle ayakta durmak bu sözün günümüzdeki karşılığıdır. “Beline sahip ol” ise toplumsal ahlakın en önemli uyarısıdır: Namus kavramına riayet etmek, tacizden ve tecavüzden uzak durmak, aile ve toplum düzenini bozmamak. Halk arasında “harama uçkur çözme” denmesi boşuna değildir; insan, iradesine sahip olmalıdır. “Diline sahip ol” ise yalan söylememek, iftiradan uzak durmak, dedikodu yapmamak, dilini faydalı işlere kullanmak anlamına gelir. Zira dil, iyiliğin de kötülüğün de kapısını açan anahtardır.

Kısacası, “eline, beline, diline sahip ol” sözü hem tarihî bağlamda bir hayatta kalma öğüdüdür hem de günümüzde ahlaklı, erdemli, dürüst bir hayatın şiarıdır. Bu üç kısa ifade, aslında bütün bir hayat felsefesini özetler: Toplumunu koru, gücünü doğru kullan, ahlakını muhafaza et, sözünü iyilik için söyle. Çünkü insan, elinin, belinin ve dilinin imtihanıdır.