Abay, Kazak ve Özbek halklarının sevilen bir şairidir
15-08-2025, 10:23. Разместил: admin
Taşkent – 15.08.25. /Türkel Media/: Yüzyıllardır, farklı milletlerin, halkların, kültürlerin ve dinlerin temsilcileri kadim ve cömert topraklarımızda barış içinde yaşamıştır. Misafirperverlik, nezaket, cömertlik ve gerçek hoşgörü halkımızın nitelikleridir. Orta Asya toprakları, özellikle de Özbekistan, çok eski zamanlardan beri çok uluslu olmuştur; farklı milletlerden, dillerden, kültürlerden ve dinlerden temsilciler burada her zaman barış içinde bir arada yaşamıştır.
Her milletin mutluluğu ve refahı, halkı seven, adil ve özverili bir halkın liderine bağlıdır. Bugün halkımız, ülkemizin Cumhurbaşkanı'nda böylesine güçlü bir ulusal lider görmektedir. Önümüzdeki yıllarda, Cumhurbaşkanımızın liderliğinde, Yeni Özbekistan'ın bilim, eğitim, maneviyat ve aydınlanma alanında son derece gelişmiş bir ülke haline geleceğine ve aklın ışığını sadece Doğu'ya değil, tüm dünyaya yayacağına inanıyorum.
Devlet Başkanımız Şavkat Mirziyoyev'in etnik gruplar arası ilişkileri güçlendirmeye, ülkenin tüm milletlerinin ve halklarının dillerini, kültürlerini ve geleneklerini korumaya ve geliştirmeye büyük önem vermesi, ülkemizin tüm halkı tarafından takdir edilmektedir. Komşu ülkelerle açık sınırlar, yaratıcı aydınları birbirine daha da yakınlaştırmış ve dostluk bağlarını güçlendirmiştir.
Özbek ve Kazak halkları arasındaki dostane ilişkiler, derin tarihi köklere sahip olup, yüzyıllardır süregelen kültürel ve manevi değerlere ve geleneklere dayanmaktadır. Bugün, bu uzun süreli ve yakın bağlar, iki ülke arasında güçlü güven ve yüksek saygıya dayalı, karşılıklı yarar sağlayan ve etkili bir iş birliğinin geliştirilmesi için sağlam bir temel oluşturmaktadır. Günümüzde Özbekistan Cumhuriyeti Etnik İlişkiler ve Yurt Dışındaki Soydaşlar Komitesi, Özbekistan'da yabancı ülkeler ve yurt dışındaki soydaşlarla etnik ilişkiler ve dostluk bağlarını güçlendirmeyi amaçlayan birleşik bir devlet politikasının uygulanmasını sağlayan bir hükümet organıdır. Günümüzde Özbekistan halklarının etnik ve kültürel çeşitliliği, bağımsızlığın en önemli kazanımlarından biri olarak kabul edilmekte ve gözbebeğimiz gibi değer verdiğimiz paha biçilmez bir değerdir. Ülkede yaklaşık 130 millet ve uyruğun temsilcileri tek bir aile gibi yaşamaktadır. 16 mezhebe bağlı dini kuruluşlar faaliyetlerini özgürce sürdürmektedir. Kamu eğitim kurumlarında 7 dilde eğitim verilmektedir. Cumhuriyetteki 10.000 genel eğitim okulundan yaklaşık 3.000'i Karakalpakça, Kazakça, Kırgızca, Tacikçe, Türkmence ve Rusça eğitim vermektedir (850 binden fazla öğrenci). Uluğbek Yetenekli Gençleri Destekleme Vakfı, Özbek, Kazak, Türkmen, Kırgız ve Tacik halkları da dahil olmak üzere Orta Asya halklarının büyük düşünürlerinin biyografilerini ve yaratıcılık yollarını (Ali Şir Nevai, Abay Kunanbayev, Cengiz Aytmatov, Abdurrahman Cami, Mahtumkuli) ve halk atasözleri ile özlü sözleri içeren ve ilk kez iki dilde (orijinal ve Özbekçe) yayımlanan "Dostluk Hamsasi" adlı kitabı yayınladı.
"Dostluk Hamsasi" adlı koleksiyonun başlığı, Orta Asya halklarının ortak geleneği olan hamsaçlılık geleneğinin sürekliliğinin bir örneği olması bakımından derin bir anlam taşıyor. Günümüzde halklar arasındaki dostluk, çok uluslu Özbekistan'ın gelişimi için son derece önemlidir. Halklar, milletler ve etnik gruplar arasındaki dostluk, ülkede toplumsal istikrarın sağlanması için en önemli koşullardan biridir.
Bölgemizde yaşamış Özbek, Tacik, Türkmen, Kırgız ve Kazak halklarına mensup büyük bilim insanlarının ve düşünürlerin paha biçilmez mirası, modern zamanlarda da canlı bir şekilde yansıtılmaktadır. Nitekim Nevai, Babür, Rudaki, Mahtumkuli, Abay veya Toktogul gibi seçkin şahsiyetler, yaratıcılıklarıyla yalnızca bölge halklarını değil, tüm insanlığı barış, uyum ve kardeşlik içinde yaşamaya çağırmışlardır. Dahası, insanın ruhunu, insanların ruhunu ve dolayısıyla ulusal kimliğini şekillendiren filozoflar ve şairler de vardır. Abay da bunlardan biridir.
Dahası, insanın ruhunu, halkın ruhunu ve dolayısıyla ulusal kimliğini şekillendiren filozoflar ve şairler vardır. Abay onları da bunlardan biri olarak sayar.
Abay'ın temel insani geleneklere -hakikat, güzellik ve iyilik- olan içsel eğilimi, insanın onun için her şeyden önce geldiğini gösterir. Abay için insan, keyfi akıl yürütmenin temeli ve alanıydı, çünkü insanın dünyanın merkezi, yaratılışın zirvesi, toplumun başlangıcı ve kaynağı olduğuna inanıyordu. Abay, insanın yeniden canlanmasının yollarını aradı, onu iyiye götürmeye çalıştı, gücüne ve olasılığına sonsuza dek inandığı insanın etik gelişimi için çağrıda bulundu.
Abay, diğer kültürlerin geleneklerinin gerçek ve mükemmel farkındalığının, Rusya ve Batı kültürüne karşı olumlu ve ilgili bir tutumun, devletin doğu ve batı rüzgarlarının kesiştiği noktadaki konumunun öneminin kabul edilmesinin bir örneğiydi. Etik sistemi Kazak felsefi ilkesinin vücut bulmuş hali ve yaratıcı mirası, niteliksel olarak yeni bir felsefi gerçeklik bilincini bünyesinde barındıran Abay, halk tarihinde ilk kez Doğu ve Batı'nın fikirlerinden oluşan bir bütünü hayata geçirip somutlaştırmış ve böylece Kazakların en derin arzularını, düşüncelerini ve zihniyetini formüle etmiştir. Genel olarak, kültürlerarası diyalog fikri, ana tezi olan hoşgörü ruhuyla harmanlanmış tüm eserlerinde kendini göstermektedir.
13 Mart 2018 tarihinde, "Büyük Kazak şair ve düşünür Abay Kunanbayev'in yaratıcı mirasının kapsamlı bir şekilde incelenmesi ve yaygınlaştırılması hakkında" Cumhurbaşkanı Kararnamesi uyarınca, Abay'ın "Seçme Eserler" adlı kitapları, "Özbek-Kazak Edebiyat İlişkileri" adlı makalelerden oluşan bir derleme, "Abay'ın Sonsuzluğu" adlı bir araştırma monografisi ve "Abay. Kara Söz" adlı kitap Özbek dilinde yayınlanmıştır. Ayrıca "Abay'ın Sözü" adlı bir belgesel film çekilmiştir. Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı'nın 13 Mart 2018 tarihli ve PP-3598 sayılı "Büyük Kazak Şairi ve Düşünürü Abay Kunanbayev'in Yaratıcı Mirasının Kapsamlı İncelenmesi ve Yaygınlaştırılması Hakkında" Kararı uyarınca, Özbekistan Cumhuriyeti Etnik İlişkiler ve Yurt Dışındaki Vatandaşlar Komitesi, Özbek Kazak Milli Kültür Merkezi ile birlikte, şairin doğumunun 180. yıldönümü dolayısıyla 9 Ağustos 2025 tarihinde bir dizi kültürel ve eğitim etkinliği düzenledi. Bu etkinlikler, Özbek ve Kazak halkları arasındaki dostluğun yanı sıra edebi ve kültürel bağları daha da güçlendirmeyi amaçlıyordu. Etkinlikler, Taşkent'teki Kazak Şair Abay Kunanbayev anıtına çelenk koyma töreniyle başladı. Törene, Kazakistan'ın Özbekistan Olağanüstü ve Tam Yetkili Büyükelçisi, Özbekistan Cumhuriyeti Yabancı Ülkelerle Etnik İlişkiler ve Dostluk Komitesi yöneticileri ve personeli, Özbekistan Yazarlar Birliği, Kazakistan'dan gelen konuklar, ulusal kültür merkezleri başkanları, dostluk dernekleri temsilcileri ve aktif gençler katıldı.
Günün ilk yarısında, Özbekistan Yazarlar Birliği'nde "Abay - Kazak ve Özbek halklarının en sevdiği şairi" başlıklı uluslararası bir konferans düzenlendi. Etkinliğe 150'den fazla kişi katıldı. Ülkemizde 813 binden fazla Kazak vatandaşı yaşıyor; bunların 353 bini Taşkent bölgesinde, 295 bini Karakalpakistan Cumhuriyeti'nde, 48 bini Taşkent şehrinde ve 117 bini cumhuriyetin diğer bölgelerinde yaşıyor. Merkez, şu anda Karakalpakistan Cumhuriyeti, Buhara, Cizzak, Nevai, Sırderya, Harezm, Taşkent bölgeleri ve Taşkent şehrinde bulunan Kazak ulusal kültür merkezlerinin faaliyetlerini koordine etmektedir. Merkez, kardeş Özbek ve Kazak halkları arasındaki ebedi dostluğu ve yakın işbirliğini daha da güçlendirmek ve aralarındaki manevi ve eğitimsel bağları geliştirmek amacıyla çeşitli etkinlikler düzenlemektedir. Bu etkinlikler, halklarımızın asil değerlerinin yüceltilmesine, dil, kültür ve milli geleneklerin yaygınlaştırılmasına katkıda bulunmaktadır.
Şu anda cumhuriyette 360'tan fazla Kazak okulu bulunmakta ve yükseköğretim kurumlarında personel yetiştirmek üzere 7 fakülte faaliyet göstermektedir.
Günümüzde ülkeler arasındaki ilişkilerin çeşitli alanlarda güçlendiği unutulmamalıdır.
Bu tür etkinliklerin, "Halk diplomasisi" mekanizmaları temelinde halklar arasındaki bağların daha da güçlenmesine önemli katkı sağlayacağını düşünüyorum.
Sıcak ve güven dolu buluşmaların ülkelerimiz arasındaki dostane ilişkilerin gelişmesinde yeni bir dönem başlatacağına ve ilişkilerimizin her geçen yıl daha da güçleneceğine inanıyorum.
Saodat Davlatova,
Tarih Bilimleri Doktoru, Profesör,
Özbekistan Cumhuriyeti Etnik İlişkiler ve Yurttaşlar Komitesi Bölüm Başkanı
Türkçeye aktardı: Ramiz Meşedihesenli
TÜRKEL Yayın Grubu Genel Yayın Yönetmeni
Вернуться назад